Gezamenlijk kennis ontwikkelen voor een duurzame samenleving

Was duurzaamheid tot aan deze eeuw vooral iets voor natuur- en milieuorganisaties, vandaag de dag delen zij het terrein met beleidsmakers, ngo’s, bedrijfsleven, media en allerlei professionals. Dat is positief natuurlijk; het geeft aan dat duurzaamheid een gezamenlijk belang vormt. Tegelijk brengt elke partij ook eigen belangen in, die zódanig met elkaar kunnen botsen, dat het de verduurzaming kan belemmeren. Een manier om dat te doorbreken is gezámenlijk kennis ontwikkelen. Daar wil de Open Universiteit een bijdrage aan leveren middels een nieuwe cursus die onlangs gelanceerd is; “Environmental Problems: Crossing Boundaries between Science, Policy and Society”.

Door Nanny Schutte

Wat is eigenlijk de rol van (wetenschappelijke) kennis in het milieubeleid? Hoe bepaal je je rol als milieuprofessional in het maatschappelijke debat? Hoe kun je als afgestudeerde milieuwetenschapper werkelijk bijdragen aan een duurzame samenleving? Deze en andere vragen staan centraal in de nieuwe mastercursus, die is geschreven door auteurs van verschillende universiteiten (Open Universiteit, Wageningen, Delft, Nijmegen), van SAVIA Toekomstgericht Advies en van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). “Juist als het gaat om duurzaamheid, is samenwerking van belang,” aldus Willemijn Tuinstra van de Open Universiteit.

Meer dan kennis alleen
De Open Universiteit ontwikkelt, verzorgt en bevordert hoogwaardig en innovatief hoger afstandsonderwijs dat ieder naar eigen behoefte kan volgen, bijvoorbeeld in het kader van bijscholing. Tuinstra over de aanleiding van de ontwikkeling van deze cursus: “Studenten Milieuwetenschappen aan de Open Universiteit hebben als belangrijke drijfveer dat ze hun steentje willen bijdragen aan de maatschappij. Met wetenschappelijke kennis over het milieuprobleem alleen ben je er echter niet. En er zijn dingen waarover we niet veel weten, maar waarover wel beslissingen genomen moeten worden. Over dat proces moeten (aankomende) milieuprofessionals iets begrijpen, of ze nu bij de universiteit, een bank, of een actiegroep (gaan) werken.”

Vrijwel elke universiteit biedt en ontwikkelt momenteel cursussen en studies waarin duurzaamheid en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) centraal staan. Hoe onderscheidt deze nieuwe cursus zich hiervan en gaat de OU ook in dat opzicht samenwerking aan?
“In deze cursus gaat het ook over het proces van het ontwikkelen van kennis voor een duurzame samenleving en over de rol die je zelf wilt spelen. Bovendien kun je de cursus in deeltijd doen, op elk moment, in je eigen tempo en, mits je toegang hebt tot internet, overal. Dit is het unieke van studeren aan de Open Universiteit. En ja, de cursus is een gezamenlijk product van verschillende universiteiten en instellingen – de kennis komt niet alleen van ons. Zo is bijvoorbeeld VVM Netwerk voor Milieuprofessionals erbij betrokken. Cursisten analyseren een VVM-debat in Nieuwspoort over de gezagswaarde van wetenschap.
Overigens bieden we ook een aparte cursus over Duurzaam Ondernemen aan. De docente daarvan is ook werkzaam bij de Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO). Op die manier ontstaat er natuurlijke kennisuitwisseling. Ikzelf ben bijvoorbeeld een dag in de week uitgeleend aan het PBL en een andere collega werkt ook bij Naturalis.”

Onlangs heeft de Open Universiteit Heerlen via De Betere Wereld bericht over de betrokkenheid bij een onderzoek naar de oorzaak van de Plastic Soep, waarbij een streven is de Maas in 2020 plasticvrij te hebben. Wordt hier in de cursus aandacht aan besteed?
“Dit is inderdaad typisch een onderwerp waarbij het proces van onderzoek doen en het komen tot een oplossing samenwerking van veel partijen vraagt. Op lokaal en mondiaal niveau is coördinatie nodig van meetsystemen, opvangmethoden en tegengaan van illegale stortplaatsen. Een mooi voorbeeld van gezamenlijke kennisontwikkeling. De cursus is zo van opzet dat studenten kunnen kiezen om bepaalde thema’s verder zelf uit te werken. Plastic Soep kan daar heel goed een onderdeel van zijn.”

Meer informatie over de cursus (cursusnr. N44311) of over het aanbod van de OU in het algemeen is te vinden op www.ou.nl/milieu.

Twee studenten over de cursus Environmental Problems:

Caroline van der Laan (VVM Netwerk voor Milieuprofessionals)
“Wat ik erg mooi vond was het gezamenlijke verhaal in de casus van de Commandeurspolder, omdat dit richting gaf aan alle betrokkenen, waardoor het een gezamenlijk project werd. Lokale kennis en expertise moeten niet genegeerd worden door wetenschappers, vind ik, hoewel ik wel sceptisch ben over te grote betrokkenheid van leken bij de productie van wetenschappelijke kennis. Tegenwoordig noemt iedereen zich expert. We leven in een tijd dat politici het KNMI willen opheffen omdat ze zich bezighouden met klimaatverandering en omdat de weersvoorspellingen niet blijken te kloppen…”

Nicolien de Lange (Director voor CERCOPAN)
“In mijn dagelijkse werk, dat zich richt op geïntegreerde oplossingen om ontbossing en jacht op bedreigde dieren tegen te gaan, kom ik in aanraking met veel verschillende partijen die samen moeten werken om tot een duurzame situatie te komen, bijvoorbeeld de lokale bevolking, wetenschappers van verscheidene expertises, de overheid en bedrijven. In deze cursus van de Open Universiteit staat de interactie tussen verschillende partijen in het debat centraal. In een tijd waar steeds meer partijen zich mengen in de discussie over klimaat en natuur en waar onzekerheden ruimte laten voor verschillende interpretaties en opvattingen, geeft deze cursus belangrijk inzicht in de positie van een milieuwetenschapper in dit nieuwe speelveld.”