De corona crisis legt één voor één de kwetsbaarheden van ons huidige economische model bloot. Een systeem dat diversiteit uitroeit, ongelijkheid vergroot en een permanente aanslag pleegt op onze natuurlijke hulpbronnen.

Mooi is dat veel mensen – ondanks alle zorgen en verdriet – in deze crisis hulpvaardiger en creatiever worden en ook allerlei waarden herontdekken. Zoals de waarde van groenvoorzieningen in de directe leefomgeving, maar ook van voedsel uit de eigen streek. Initiatieven als streekbox en de Hofwebwinkel die biologische en biodynamische producten van de boer thuisbezorgen, zijn drukker dan ooit.

Het tegenovergestelde van kwetsbaarheid is veerkracht en dat begint dicht bij huis.

Veerkracht door een gezond eet- en leefpatroon. 75% Van alle corona patiënten op de intensive care afdelingen kampen met overgewicht.
Veerkracht via een regionaal georiënteerde kringlooplandbouw. Onze landbouw en voedselvoorziening is erg kwetsbaar zolang het grotendeels afhankelijk is van lange aanvoerlijnen en export.
Veerkracht door af te stappen van de bio-industrie die ons extra kwetsbaar maakt. Er zijn veel signalen dat – naast het ethische vraagstuk – er een verband is tussen gevaarlijke zoönosen en de schaal waarmee we dieren houden voor vleesconsumptie.

De biodynamische landbouw heeft als vertrekpunt bedrijfsindividualiteit. Een zichzelf onderhoudend en versterkend systeem met zo min mogelijk afhankelijkheden qua inputs. Met een beperkt aantal dieren gekoppeld aan bodemvruchtbaarheid. Maar tegelijk juist heel sterk verbonden met de bodem, met het landschap, de mensen in de omgeving en met de krachten vanuit onze kosmos.

Er is een interessante parallel zichtbaar aan het worden. De verbondenheid wat betreft uitwisseling van kennis en informatie via het web neemt toe, maar de fysieke verplaatsing van mensen en materie neemt tijdens deze crisis enorm af. We gebruiken meer en meer online platforms om te vergaderen en te verbinden en we praten weer met onze buren en familie.

Zou dat de belangrijkste bewustmakende factor kunnen zijn om ons te helpen richting een transitie voor een volhoudbare samenleving? Dat we juist tijdens een lockdown veel meer verbonden raken. Omdat we tijd hebben voor elkaar en onze directe omgeving door minder te reizen en minder te shoppen?

Het economisch model dat aan de basis staat van onze huidige problemen gaat ons geen uitweg bieden. Gezondheid is een ondeelbaar begrip, direct samenhangend met een leefbare aarde. De chemiereuzen met hun pesticiden, patenten en winst en aandeelhouders gedreven bedrijfssysteem passen dan ook niet in een volhoudbaar voedselsysteem. Wel een levende landbouwcultuur die voorziet in behoud van onze hulpbronnen en vitaliteit.

Het kan en moet anders. Soberder qua materie en fysieke verplaatsing, maar juist rijker qua geestelijke ontwikkeling en vrije uitwisseling. Dichterbij en juist meer verbonden. Niemand zal zeggen dat het eenvoudig wordt. Maar biodynamische boeren geven in ieder geval een richting aan.

Bert van Ruitenbeek, directeur Stichting Demeter

Demeter is het kwaliteitskeurmerk voor biodynamische landbouw en voeding

Deze column verscheen eerder in De Betere Wereld Editie 2, 2020