Generatie Groen – Bill McKibben: ‘Trek ten strijde.’

‘Of we gaan winnen weet ik niet. Het is duidelijk dat we voortgang maken, maar of onze tegenbeweging groot genoeg gaat zijn om onze planeet weer op het juist spoor te krijgen, kan ik je niet vertellen.’ Ik spreek de grote Bill McKibben, de meest invloedrijke groene journalist van de USA, vlak voor zijn presentatie voor een lokale organisatie in de staat Vermont. In een ruimte die door een kapotte airco steeds meer op een sauna begint te lijken vertelt Bill over de tijd die verstreken is sinds zijn boek The End of Nature uit 1989, waarin hij als één van de eerste waarschuwde voor de komende klimaatcrisis.

‘Wat ik schreef over klimaatverandering in 1989 klonk toendertijd allemaal nog erg abstract en theoretisch. Het was iets uit de toekomst. Maar nu, nu zie je het overal om ons heen gebeuren. Deze maand in de Verenigde Staten zien we warmte record na warmte record, gewassen die uitdrogen, hevige stormen, hele regio’s die dagenlang zonder stroom zitten. Enorme bosbranden teisteren de ene helft van het ons land, overstromingen de andere helft. Het is als een preview van een nieuwe bioscoopfilm: coming soon, dit is hoe klimaatverandering eruit ziet in haar vroegste vorm. En het gaat veel sneller dan we ooit hadden gedacht.’ Au. Slik. Het zoveelste confronterende antwoord op mijn zoektocht. ‘Ja, ik had ook graag ongelijk gehad toen ik dat boek schreef. Maar ik ben bang dat het er niet goed uit ziet.’

We doen het gewoon niet
Maar waarom doen onze wereldleiders dan niks? ‘De reden dat de grote VN conferenties als Kopenhagen en Rio+20 telkens weer mislukken heeft te maken met de macht van de olie- en gasmaatschappijen. Bedrijven als Exxon Mobile, Shevron, BP en Royal Dutch Shell domineren het US Congress en blokkeren elke vooruitgang op dit gebied. De fossiele brandstof industrie is een van de grootste geldschieters van politieke campagnes in de VS en tot nu toe hebben ze elke strijd gewonnen. Niet alleen in de VS, maar ook in andere landen zie je hun invloed. Er zijn een aantal uitzonderingen, landen zoals Duitsland en Denemarken die echte veranderingen hebben kunnen doorvoeren op het gebied van duurzame energievoorziening. Wat mij dat laat zien is dat de obstakels niet technologisch van aard zijn. We weten wat we moeten doen en hoe we het moeten doen. De obstakels zijn politiek: we doen het gewoon niet.’

Een wereldwijde tegenbeweging
Na een succesvolle carriere als journalist besloot Bill een aantal jaar geleden het roer rigoreus om te gooien. Hij lag te bibberen van de koorts in een overvol ziekenhuis in Dhaka, Bangladesh, toen hij het besluit nam dat hij meer moest kunnen doen dan alleen schrijven. Door de steeds hogere temperaturen werd Bangladesh geteisterd door de eerste grote uitbraak van het dengue virus en net als velen werd hij door een mug geinfecteerd. ‘Warm en vochtig, daar houden muggen van. We bouwen dus eigenlijk één grote muggenhemel.’ Terwijl hij om hem heen vele mensen zag doodgaan, bedacht hij hoe oneerlijk het was. Bangladesh, dat geen enkele bijdrage had geleverd aan de opwarming van de aarde, was nu één van de eerste slachtoffers. In de weken erna legde hij de fundamenten voor 350.org, een wereldwijde beweging rond 350 ppm, het aantal deeltjes in de atmosfeer waar we onder zouden moeten blijven om gevaarlijke klimaatverandering te vermijden (for the record: we zitten nu op 400 ppm). Samen met zeven studenten organiseerde hij de Global Day of Action, volgens CNN de grootste en meest wijdverspreide politieke campagne uit de historie: 5200 demonstraties in 181 landen. En dat zonder budget of ervaring: ‘We verdeelden gewoon onderling de continenten en gingen aan het werk. Op zoek naar mensen die ook iets wilden doen. Het enige wat wij deden was hen benaderen en vragen om mee te doen. Ieder op zijn of haar eigen manier.’
In de jaren die volgden organiseerden ze nog eens 15.000 demonstraties in vrijwel elk land op aarde. ‘Onze wereldleiders zullen pas actie ondernemen als we een beweging opbouwen die groot en krachtig genoeg is om op te kunnen tegen de macht van de olie- en gasmaatschappijen. We kunnen geen bakken met geld inzetten om het tij te keren, daarom zullen we met andere valuta moeten komen: passie, spirit, creativiteit en aantallen. En als dat betekent dat we een paar dagen in de gevangenis moeten zitten, dan moet dat maar.’

Nieuwe structuren
Paul Gilding vertelde mij al over de nieuwe structuren die we op deze planeet moeten gaan bouwen en ik denk dat 350.org een goed voorbeeld kan zijn van hoe we op een nieuwe manier kunnen organiseren en samenwerken: dwars door organisaties en culturen heen, losjes georganiseerd met ruimte voor creativiteit en vrijheid, samenwerken voor een gezamenlijk doel, onze mooie planeet. ‘We hebben 350.org bewust opgezet als een campagne en niet als een organisatie. Op deze manier heeft iedereen de ruimte om zijn eigen creativiteit in te zetten, zowel als individu of als organisatie. We maken ons ook geen zorgen over ons merk, logo of hoe noem je zoiets. We vertrouwen er gewoon op dat mensen er goede dingen mee doen en dat blijkt precies te zijn wat ze doen.’

Toch vraag ik me af of het wel zo effectief is om ten strijde te trekken tegen de olie- en gasmaatschappijen. Tijdens het event waar Bill na ons gesprek spreekt, praat ik met een lokale Vermonter die precies weet te verwoorden waar ik mee zit. ‘We zouden 350-100.org moeten opzetten. 100, voor de 100 square miles* aan zonnepanelen die we moeten bouwen om heel Amerika in één keer van energie te voorzien.’ Inderdaad, bedenk ik me al luisterend naar een bevlogen betoog van Bill. Heeft het wel zoveel zin om te strijden tegen oude structuren zoals de olie- en gasindustrie? ‘Don’t feel powerless,’ is Bill’s boodschap en ik klap hard mee met alle Vermonters voor de 1.253 mensen die gearresteerd werden tijdens een recente actie tegen de Keystone XL oliepijplijn die de VS wil aanleggen vanuit de Canadese teerzanden. En inderdaad: president Obama zag uiteindelijk af van de bouw van de pijplijn die tonnen en tonnen CO2 de atmosfeer in zou schieten (al is de strijd recent weer opgelaaid). Maar toch, wat zou er gebeuren als we diezelfde energie zouden inzetten om de nieuwe structuren van Paul Gilding gewoon zelf te gaan bouwen?
*Geen idee hoe realistisch dit eigenlijk is, maar het is wel een mooie gedachte

Bekijk het hele interview op futurefuel.nu.

Over FutureFuel – op zoek naar de kracht van jonge mensen als brandstof voor de toekomst.
De 26-jarige Anne Walraven maakt een reis over 4 continenten langs 15 inspirerende rolmodellen uit zowel de oudere als de jonge generatie met de grote vraag: kan iemand mij vertellen hoe de wereld in elkaar zit?
FutureFuel is een zoektocht naar antwoorden: kunnen wij als jonge generatie een stempel drukken op onze eigen toekomst? Wat is de rol van onze generatie in deze snel veranderende tijden? Anne wil met haar reis de wijsheid van de oudere generatie verbinden met de kracht van jonge mensen. Door in gesprek te gaan met haar persoonlijke voorbeelden, hoopt ze inspiratie, inzicht en richting te vinden (wat kan IK doen?) en bied dit aan iedereen die met haar mee wil reizen/lezen (wat kan JIJ doen?).

Ook een brandende vraag voor één van de rolmodellen?
Door een kleine donatie te doen aan het FutureFuel project kun je een antwoordbon aanschaffen voor een persoonlijk antwoord van het rolmodel van jouw keuze. Heeft Jane Goodall wel eens keuzestress? Wat deed Thomas Friedman op zijn 25e? Hoe ziet Al Gore de rol van jonge mensen in deze tijd? Op futurefuel.nu/maak-dit-mogelijk lees je meer over de mogelijkheden en kun je middels een donatie je antwoordbon direct bestellen.
Daarnaast kun je Anne als bedrijf of organisatie uitnodigen voor een inspirerende presentatie of bijeenkomst. Sier een saaie lunch eens op met een interessant verhaal of nodig Anne uit voor een interactieve presentatie over hoe uw bedrijf of organisatie gebruik kan maken van de FutureFuel inzichten. De eerste 10 donateurs worden uitgebreid genoemd en geroemd op de site. Ga snel naar futurefuel.nu/maak-dit-mogelijk.