Energie en water
Vraag je je wel ‘s af hoe komt dat er op onze planeet, die voor twee derde uit water bestaat, gebrek is aan water? Terechte vraag, aangezien water eigenlijk overal ter wereld gewoon beschikbaar is. Waterschaarste hangt samen met de manier waarop we met water omgaan; wereldwijd gaat zeker 70% rechtstreeks naar de agrarische sector en 20% naar de industrie en de energieproductie, ongeacht of aan de eerste levensbehoeften van mensen voldaan is. Water is voornamelijk dáár waar het meeste geld te verdienen is. Het goede nieuws: wij kunnen allemaal bijdragen aan verbetering.
Door Nanny Schutte
Sinds 1991 organiseert het SIWI (Stockholm International Water Institute) jaarlijks de World Water Week, dit jaar van 31 augustus t/m 5 september met als thema “Energie en Water”. Logisch en ambitieus tegelijk; hoewel beide zaken nauw verweven zijn, zijn er verschillende partijen met tegenstrijdige belangen bij betrokken, met ernstige problemen tot gevolg. Deze partijen met elkaar in gesprek brengen is natuurlijk een goed begin van het oplossen van deze complexe problematiek! Een voorproefje.
Toegankelijkheid is de sleutel
Veel van de maatschappelijke problemen worden opgelost wanneer mensen toegang tot energie en water verschaft wordt. Bovendien wordt er water voor energie gebruikt en omgekeerd. Doorgaan op de manier zoals het nu georganiseerd wordt, is geen optie; fossiele energiebronnen raken op en dragen bij aan klimaatverandering, met weersextremen tot gevolg die leiden tot te veel of juist te weinig water, voedselschaarste, en daarmee conflictsituaties. Ook irrigatie en waterkrachtcentrales zorgen voor verdroging van de omgeving. Merk op dat het vooral de arme bevolkingsgroepen zijn die de prijs voor onze welvaart betalen! Een systeemaanpak die uitgaat van samenhang en gezamenlijke belangen is de enige manier om aan de stijgende vraag naar energie en water te kunnen voldoen.
Besef indirecte waterconsumptie nodig
De groeiende wereldbevolking gaat gepaard met verstedelijking. En zolang een stad niet zelfvoorzienend is, legt ze beslag op de omgeving. Op macroniveau wordt dit geregeld via internationale handelsverdragen, waarbij de nadruk ligt op voedsel en energie. Water wordt als vanzelfsprekend beschouwd; men is zich er nauwelijks van bewust dat voedsel en energie, alsmede bouwmaterialen, grondstoffen, etcetera óók water vragen! Dat heeft verstrekkende gevolgen voor zowel de kwaliteit als de kwantiteit van water als basisbehoefte, als ook voor natuur en milieu. Bovendien speelt water een belangrijke rol in de CO2-opname.
Energie en water te vaak gescheiden
Energie en water zijn op organisatorisch niveau twee gescheiden werelden. Dat resulteert bijvoorbeeld in beleid en wetgeving die beantwoordt aan de energiebehoefte, ten koste van de beschikbaarheid van water. Energie wordt bovendien vaak (nog) centraal geregeld, water decentraal. Beslissingen over watertoevoer, voor bijvoorbeeld energie of voedsel, moet daarom ten allen tijde in overleg met de andere belanghebbenden uit de productieketen genomen worden, met speciale aandacht voor de meest kwetsbare partijen. Een lastig punt is dat de economische waarde van energie veel hoger ligt dan die van water, dat toch van en voor iedereen is – zelfs vastgelegd in de Mensenrechten. Water is dus een goedkoop middel in elk productieproces.
Bewust consumeren bespaart water èn geld
Wie op internet de watervoetafdruk bestudeert, zal tot de conclusie komen dat veel luxe producten heel veel water nodig hebben tijdens de productie; 15.500 liter voor 1 kg rundvlees, 10.000 liter voor 1 kg katoen, 17.000 liter voor 1 kg leer, 132 liter voor een kopje koffie, 17.000 liter voor 1 kg chocola… Denk ook aan kraanwater in plaats van flessenwater! Water (en energie) besparen kan direct, maar dus vooral indirect, door bewust te consumeren. En consumentengedrag is voor producenten een heel belangrijke factor in de besluitvorming rond productieprocessen!
